Wooldseweg
Wooldseweg
13 juli 1938. Winterswijksche Courant
GROND AAN MISTERSTRAAT VERKOCHT
Door bemiddeling van H.Harmsen werd aan den heer B.W.Deunk verkocht het perceel grond, gelegen aan de Misterstraat naast IJzerhandel D.H.Wamelink. De bedoeling van den heer Deunk is op dit terrein een winkelpand te bouwen.
Broer Fietsenmaker in Meddosestraat
11 maart 1955, Nieuwe Winterswijkse Courant
PETTEN DEUNK, MISTERSTRAAT BREIDT UIT
Het was voor ons een verrassing, toen wij bij de firma B.W.Deunk, Misterstraat, een kijkje gingen nemen.
Honderden pantalons in allerlei kleuren en maten hingen keurig op maat gesorteerd in de speciaal hiervoor ingerichte afdeling.
De fa.Deunk heeft nl. de alleen verkoop van een der grootste en beste pantalonfabrieken uit Nederland gekregen en hij heeft er naar gestreefd om met een uitgelezen collectie voor de dag te komen.
De nieuwste tinten en dessins zijn in alle maten in voorraad
1 juli 1966
aangeboden aan de bevolking
van Winterswijk
door
N.V.Bontweverij “De Batavier”
v/h J.Willink & Paschen
ter gelegenheid van haar
100-jarig bestaan
1866 – 1966
Mochten er ooit plannen komen om op de plaats van de fontein een aantal parkeerplaatsen te realiseren en de fontein zou daar voor moeten wijken, dan zou de fontein – een geschenk aan de hele Winterswijkse gemeenschap – over een kleine afstand verplaatst kunnen worden naar het gazon naast het beeld dat werd opgericht ter herinnering aan het werk dat Tante Riek, Helena Theodora Kuipers-Rietberg, tijdens de oorlogsjaren deed. De fontein zal daar minstens net zo goed uitkomen als op de huidige plaats.
September 2002
W.Peletier
H.Heinen
Zie toespraak installatie-rede Dr.Bos
Bij installatie-rede Dr.Bos weigert hij te gaan staan bij herdenken slachtoffer vrijwilliger Oostfront.(28-03-1942)
Ontslag genomen als wethouder op 8 april 1942
Zie toespraak installatie-rede Dr.Bos
29 februari 1944 inval Wierengastraat op last v.d. Burgemeester i.v.m. mogelijk onderduikadres Serry Gans
Onderdak geboden vriend Hartog Meijler oktober 1941
Ook waarschuwen (oktober 1941):
‘D’r zijn razzia’s. Alle Joden worden opgehaald. Verstop je en zorg dat ze je niet vinden’.
2 maart 1944:
Inval i.v.m. verbergen Joodse onderduikster Serry Gans. Zij kon vluchten naar Eibergen en heeft de oorlog overleefd.
Laat toestaan dat kinderen op 21 maart 1941 lopend langs Raadhuis een Hollands lied zingen.
Wordt verhoord en beloofd beterschap.
31 oktober 1942:
Brief Dr.Bos aan de S.D. Arnhem m.b.t. G.A. Lüpschen (niet te verwarren met een andere Lüpschen)
G.A. Lüpschen heeft demonstratief bioscoop verlaten bij propagandafilms.
G.A. Lüpschen is ‘oud-communist’ en was actief lid schalmeienkapel.
Dr.Bos heeft hem ingesloten op politiebureau, verdacht van anti-Duitse handelingen en verdacht door Gestapo.
Slotzin brief:
“Es kommt mir aber notwendig vor, dass dieser revolutionairen Individuum in ein Lager gestellt wird, wo er arbeiten lerrnt, wofür ich gerne Ihr mitwirkung anrufe’
Resultaat onbekend
12 maart 1943:
Brief aan Arbeidbureau waar G.A. Lüpschen wordt voorgedragen om naar Duitsland te worden gestuurd.
10 mei 1940: Dr.Manschot verwijderd Duitse proclamatie aan de Herv.kerk.
Hij krijgt een waarschuwing
Verwijderen pamfletten juli 1941 buurt Kottenseweg-Wooldseweg.
Gearresteerd marechaussee, overgebracht naar Arnhem.
Verwijderen pamfletten juli 1941 buurt Kottenseweg-Wooldseweg.
Gearresteerd marechaussee, overgebracht naar Arnhem.
Zie tevens toespraak installatie rede Dr.Bos
9 oktober 1942:
Onderwijzers vragen of het verplicht is aanwezig te zijn op de vormingsavonden, anders zouden ze wegblijven.
Gearresteerd 28 februari 1944: Het verbergen van 5 Joden in zijn woning.
Geholpen door A.G.v.d.Waal (meteropnemer). Straf voor beide: onbekend.
Zie toespraak installatie-rede Dr.Bos
Verwijderen pamfletten juli 1941 buurt Kottenseweg-Wooldseweg.
Gearresteerd marechaussee, overgebracht naar Arnhem.
Mishandelen NSB-er- juli 1940- proces verbaal
Mishandelen, bedreigen Duitse militair- augustus 1940- gearresteerd- Arnhem. Datum vrijlating onbekend.
7 december 1942: Brief Dr.Bos aan arbeidsbureau Brüninghaus waarin wordt verzocht Klaas Schepel aan het werk te zetten.
12 maart 1943 wordt zijn naam wederom genoemd in een brief aan het arbeidsbureau.
Klaas Schepel is kennelijk in Vught belandt. Op 21 september 1943 schrijft Bos , dat hij van Vught naar Köln-Donitz is gestuurd.
Volgens zijn vrouw werkt hij in de Gobenkazerne in Koblenz.
Bij installatie-rede Dr.Bos weigert hij te gaan staan bij herdenken slachtoffer vrijwilliger Oostfront. (28-03-1942)
Ontslag genomen als wethouder op 8 april 1942
Mishandelen NSB-er- juli 1940- proces verbaal
Mishandelen, bedreigen Duitse militair- augustus 1940- gearresteerd- Arnhem. Datum vrijlating 02 december 1940
Bij installatie-rede Dr.Bos weigert hij te gaan staan bij herdenken slachtoffer vrijwilliger Oostfront. (28-03-1942)
22 mei 1942:
Brief Dr.Bos aan SD Arnhem, m.b.t. G.W.A.te Voortwisch in Miste.
Gezegd: ‘De Engelse blokkade goed werkt’
te Voortwisch wordt overgebracht naar strafgevangenis Arnhem ,waar hij op 27 mei weer wordt ontslagen. Ook in oktober 1942 komt hij weer in aanvaring met Bos. Beide leven op gespannen voet met elkaar.
Waarschuwingen aan Joodse inwoners: Meijler telefonisch oktober 1941
‘Maak dat je weg komt, want er zijn overal wagens in het dorp, Ze halen alles op wat ze kunnen vinden’.
Ook Gans wordt later gewaarschuwd (volgt)
Bij installatie-rede Dr.Bos weigert hij te gaan staan bij herdenken slachtoffer vrijwilliger Oostfront. (28-03-1942)
Ontslag genomen als wethouder op 8 april 1942
20 juli 1942:
G.J.Wesselink, directeur Landbouwcooperatie gearresteerd.
Bos stuurt brief naar SD Arnhem, waarin hij aangeeft dat Wesselink ‘verdacht wordt van overtreding distributievoorschriften. Hij staat bekend als heftige anti-nationaal socialist, verdacht luisteren Engelse zender en ophitser. Verzoek om hem aan uw dienst over te geven en mij volmacht te geven voor inbeslagname radio.
(21 juli laat Dr.Bos hem vrij)
22 juli 1942:
G.J.Wesselink in opdracht Sipo weer gearresteerd 24 vrij gelaten, maar moet zich dag later weer melden!!!
Wiechers was lid van kegelclub Wenters, waarvan algemeen bekend was dat zij weinig nationaal-socialistisch gezind waren.
Gekegeld werd er bij Cafe Piek, dat dan weer bekend stond als wel Nationaal-socialistisch. Op initiatief van Schaffeld, i.s.m. Bos en Reeser werd in 1941 al afgefluisterd wat daar allemaal aan de orde kwam.
Op 30 maart 1942 werd de club door de procureur-generaal te Arnhem verboden.
7 juni 1942:
Dr.Bos brief aan SD Arnhem over leraar E.Wiechers, toestaan bespotten en terreur van NSB-leerling.
10 juni 1942:
Leraar E,Wiechers wordt gearresteerd en door ambtenaar SIPO naar Arnhem gebracht.
Drie maanden kamp Amersfoort en ontslag.
15 april 1943:
Dr.Bos brief aan Arbeidsbureau om E.Wiechers aan het werk te zetten in Duitsland.
‘Er is arbeitsfahig und schlendert den ganzen Tag in de Strasse herum’ Tot ergenis van veel gooedwillende arbeiders.
(Wiechers werkt later als controleur bij het Rijkskolenbureau, o.l.v. dir.gemeentewerken Koops.)
Beticht door bezetter van te weinig toezicht (1 februari 1941) op anti-NSB gevoelens. Wilterdink beloofd beterschap.
7 mei 1942:
Dr.Bos verzoekt aan arbeidsbureau Brüninghaus v.d.W. aan het werkt te zetten.
‘So bald wie möglich aus der Gemeinschaft entfernen zu lassen und ihn einer Einrichtung zu stellen, wo ihm klar gemacht wird, dass ein Mensch arbeiten soll’.
Eind Maart 1941:
NSB 188 leden en 26 begunstigers
10 mei 1940:
In de vroege ochtend, de Duitsers komen binnen via Kotten.
Winterswijk is ’s morgens al vroeg bezet.
Dr.Manschot verwijderd Duitse proclamatie aan deur Hervormde kerk.
12 mei 1940:
Dr.Manschot krijgt waarschuwing van Hauptmann Hentschel uit Borken.
Hentschel heeft het commando over Winterswijk.
Winterswijkse politie mag weer dienst doen, alleen met sabel.
Vuurwapens dienen ingeleverd te worden.
14 mei 1940:
Op bevel van bezetter dienen ANWB- wegwijzers terug geplaatst te worden en opgravingen/ versperringen m.b.t. ‘tegen houden’ van de bezetter hersteld/opgeruimd te worden.
Burg.Kneppelhout spreekt de gemeenteraad toe:
Hij roept de Winterswijkers op zich ‘waardig te gedragen’.
18 (oud) Winterswijkse militairen zijn gesneuveld in de strijd.
(in verhouding met andere Achterhoekse plaatsen een groot aantal)
Een v.d. eerste maatregelen door de Duitse bezetter genomen was verduistering.
Op 21 juni 1940:
vielen de eerste geallieerde bommen aan de morgenzonweg.
Daarbij vielen drie burgerslachtoffers.
Inwoners werden angstig en controleerden elkander op de gewenste verduistering. Velen vluchtten naar het buitengebied.
Op 4 juli 1940:
wordt door de SD de Duitse Jood Israel Ernst Otto Gumpert aan de Morgenzonweg gearresteerd en naar Arnhem gebracht.
Reden: onbekend.
Ook wordt naar Aron van Dam geinformeerd, maar deze heeft direct na de bezetting met zijn gezin Winterswijk verlaten.
Op 3 juli 1940 heeft van Dam een brief gestuurd aan de burgemeester waarin hij om ‘gezondheidsredenen’ bedankt voor het raadslidmaatschap.
20 juli 1940:
in opdracht commissaris der Koningin onderzoek bij Kruze en Kobus (CPN). Div. materialen/lectuur communistisch gerelateerd worden in beslag genomen. Ook div. andere organisatisch komen aan de beurt.
25/26 juli 1940:
wordt boerderij van Walvoort (Pasop) totaal vernield door bommen. Ook in Huppel bij Roerdinkholder. Hierbij vallen, buiten enkele dieren, geen slachtoffers.
————————————————————–
Juni/juli/agustus/september/oktober/november 1940
Veel aanvaringen tussen W.A-ers, Unie-leden en ‘Oranje-gezinden’.
24 september 1940: op ruit Windmuller:
‘Nederland maakt schoon je nest. De Joodse invloed is de pest’.
23 november 1940: 64 WA-leden uit de regio Terborg,Varsseveld, Aalten, Bredevoort en Winterswijk trekken door dorp.
————————————————————–
4 augustus 1940:
Jans ter Voorde en Klaas Schepel bedreigen Duitse militair bij uitspanning Bausch. Beiden worden gearresteerd en overgebracht naar Arnhem, maar komen later weer vrij.
5 augustus 1940:
Prinses Irene is jarig en er mag GEEN oranje-gezinde feestartikelen gebruikt/gedragen worden.
Bij Stad Munster is Hartog Meijler betrokken en na overhoor besluit hij een paar weken naar Den Haag te gaan.
Ook op 31 augustus (koninginnefeest) controles. enkele kleine ‘overtredingen’.
Burgemeester Kneppelhout treedt hierbij te laks op van de bezetter blijkt later.
18 september 1940:
stort geallieerd vliegtuig neer in het Korenburgerveen. (6 slachtoffers)
24 september 1940:
Twee Duitse militairen melden zich op bureau en willen sleutel van de Joodse familie Nihom, wie vertrokken zijn naar Scheveningen.
Sleutels worden opgehaald bij Mevr.Menco aan Hilbelinkspad.
Vervolg hiervan niet bekend.
Oktober 1940:
NSB 305 leden en 17 sympathisanten
7 november 1940
Ir.B.de Hoogh (landbouwschool) wordt verzocht propaganda te maken voor SS. Hij weigert.
13 november 1940
Ir.B.de Hoogh wordt gearresteerd.Naar Arnhem ingesloten
11 december vrijgelaten
20 november 1940: Oprichting Nederlands Agrarisch Front, waarin Dr.Bos een vooraanstaande positie inneemt. Afdeling Winterswijk 193 leden.
‘Het is een kleine minderheid uit de eens zo bewogen boerenbeweging’
Bos zet zich ook begin 1941 hier optimaal voorin en geeft daarmee aan (1941) dat hij een duidelijke keuze voor de nieuwe machtshebbers heeft gemaakt
22 november 1940:
Joodse ambtenaren worden ontslagen. In Winterswijk betreft het enkelen.
12 december 1940:
VD-lid Verwers in raad roept openlijk op zich te blijven verzetten.
Toch blijft hij ongemoeid.
Duitsland blijft successen boeken in Europa
8 januari 1941:
Joden moeten zich laten registreren. Persoonskaarten krijgen een ‘ruiter’ met de J.
10 januari 1941:
287 Joodse ingezetenen. 42 van hen zijn vluchteling uit Duitsland.
Januari 1941:
NSB begint zich danig te roeren in Winterswijk.
Vanaf 25 januari 1941 zal verhoogde activiteit van colportage plaats gaan vinden.
1 februarie 1941:
Meester Wilterdink wordt door de bezetter gemaand beter toezicht te houden op anti-NSB gevoelens.
18 Februari 1941:
‘Mussertweek’
20 februari 1941:
Dr.Bos spreekt over Nat.Soc. Vrouwenorganisaties
21 februari 1941:
Dr.Bos spreekt over Agrarisch Front.
22 februari 1941:
W.A. gaat de straat op 14 rotten van 3 man= 42.
25 februari 1941:
Einde Mussertweek bij Cafe Piek (80 aanwezigen)
1 maart 1941:
Gradus Kobus wordt gearresteerd en overgebracht naar Arnhem.
Wordt echter dezelfde dag weer vrijgelaten.
8 maart 1941:
Stenen vliegen door ruiten bij smid Blekkink in Corle.
12 maart 1941:
Joodse zaken moeten een niet Joodse ‘Verwalter’ aanstellen.
21 maart 1941:
Aangifte Dr.Bos van dezelfde dag dat Meester te Kulve met kinderen demonstratief langs Raadhuis lopend, zingend ‘Wij willen Holland houden’
Dr.Bos is boos dat geen burgemeester of inspecteur naar buiten is gekomen.
Agent van Drie, aanwezig heeft ‘geen gezang gehoord’
Meester te Kulve wordt om 12.00 uur gehoord en beloofd beterschap.
6 april 1941:
Burgemeester Kneppelhout wordt gearresteerd i.v.m. opdracht an poltiei van het verwijderen pamflet aan de kerk. Vanuit cafe Kronenhuis wordt dit waar genomen.Hij wordt geschorst als burgemeester. Gevangen 5 wkn. daarna gijzeling in St.Michielsgestel to kerstmis 1942.
16 april 1941:
W.A.mars. Politie moet groep begeleiden. Na afloop samenkomst Cafe Piek.
20 april 1941:
Vlaggen ter ere verjaardag Hitler. Politie moet oog in zeil houden dat vlaggen niet worden vernield. Politie schuift dit af op marechaussee.
20 april 1941:
‘Verjaardagsfeest’ bij Cafe Beskers.
Aanwezigen: Dr.Bos- Reeser
21 april 1941:
Miste- Dr. Bos spreekt over “De nieuwe orde”.
Op de vraag of de Nationaal Socialisten de inval van de Duitsers goedkeuren amtwoord hij:
“Geen enkel Nationaal Socialist zal ooit goedkeuren, dat het nationaal socialisme moest gebracht worden door oorlogsgeweld. Wie zich evenwel terdege rekenschap heeft gegeven van de geografische ligging van Nederland, kon voorspellen dat moest gebeuren wat gebeurd is. Bovendien is nog nimmer komen vast te staan, of ook andere landen niet het plan hebben gehad ons land binnen te trekken’
‘Als de regering geluisterd had naar de stemmen van Landbouw en Maatschappij en Mussert, waren zeer waarschijnlijk de treurige dagen van mei aan Nederland voorbijgegaan’
‘Er was een vrij groot aantal belangstellenden’ schrijft de pro-krant.
Meerdere buurstchappen worden aangedaan.
21 april 1941:
Mr.J.Voorink wordt door Commissaris der Koningin benoemd tot wnd.burgemeester. Voorink is niet pro-Duits. Dit had te maken met eerder overleg indien eeen wnd.burgemeester nodig was.
27 april 1941:
Dr.Bos voelt zich beledigd door plaatselijke meubelhandelaar een dag ervoor. Deze zou in zijn zaak aan een client hebben verteld:
‘Reeser en Bos, ophangen dat soort mensen, Trouwens de plaats, waar zij zulle hangen, is al uitgezocht. Dr.Bos eist excuses, anders strafrecht.
Winkelaar biedt excuses aan.
April 1941:
NSB: 499 leden
Mei 1941:
Vrije Joodse beroepen worden beperkt, zoniet onmogelijk
13 mei 1941:
Burgemeester Kneppelhout wordt ontslagen
21 Mei 1941:
Hitlerjugend en Jeugdstorm gaan collecteren. Politie-toezicht gewenst.
22 mei 1941:
Hemelvaartsdag: Filmvoorstelling partij-jeugd. Politie-toezicht gewenst.
Juni 1941:
Joodse bewegingsvrijheid wordt beperkt.
10 juni 1941:
Propagandvergadering NSB Cafe Piek
22 juni 1941:
Duitsland valt Rusland binnen.
24 juni 1941:
420 leden Comm.partij worden landelijk opgepakt .
Ook Gradus Kobus moest gearresteerd worden en overgebracht worden naar Arnhem. Tevens huiszoeking comm.geschriften.
25 juni 1841:
Gradus Kobus wordt overgebracht naar Arnhem.
Hauptscharfuhrer Becker.Daarnanaar Schoorl , daarna Amersfoort, daarna Neuengamme.
29 juni 1941:
Openluchtvergadering NSB Markt:
Sprekers: Johan te Winkel, Reeser en Duitser dr.Reible.- WA aanwezig.
Johan te Winkel: Ernstig woord tot bevolking
Reeser: Het Bolsjewisme- actueel i.v.m.inval Rusland.
Juni 1941: ir.B.de Hoogh moet zich melden in Den Haag bij bureau Seys Inquart en wordt per
10 juni 1941 ontslagen
Eind juni 1941:
Landelijk ontbinding van politieke partijen.
Juli/Augustus 1941:
V-campagne:
BBC-oproep overal in Europa V’s te plaatsen. (Victory)
Lichtenvoorde overal V’s, Winterswijk laat zich ook niet onbetuigd en vele V’s.
Als straf dienden de radio-toestellen ingeleverd te worden.
Duitsland, door Goebbels (propagandaminister) komt met tegen actie:
V’s = Victoria.
Ook in Winterswijk.
2 juli 1941:
Ouders en verzorgers worden via krant dringend gewaarschuwd kinderen geen vijandige opschriften te laten aanbrengen. Kan ernstige gevolgen hebben.
14 juli 1941:
Oproep voor leerlingen Duitse school door Schaffeld.
22 juli 1941:
V-actie van Duitsland wordt door Schaffeld aangekondigd.
Tegen aantal jongelui die anti-Duitse propaganda maken wordt proces-verbaal opgemaakt ,
23 juli 1941:
Jongelui worden ingesloten en dag later vrij gelaten.
Overal verschijnt de Duits V.
25 juli 1941:
Aangifte Dr.Bos vernielen kabelsabotage palen Meddo. Onderzoek levert geen resultaat Bij palen liggen oranje lappen met opschrift R.A.F. V. (Victory).
Augustus 1941:
Onderwijs wordt gescheiden in Joodse en niet-Joodse scholen.
Achterhoek twee streekscholen: Doetinchem 33 leerlingen, Winterswijk 28 leerlingen. (Winterswijk, Aalten, Groenlo en Dinxperlo)
21 augustus 1941:
Gemeenteraad wordt ontbonden (verplichting)
Burgemeester en drie wethouders blijven in functie.
30 Augustus 1941
Wederom plak- en schilder actie’s van beide zijden:
‘Oranje bolsjewist – ‘Oranje boven alle mensen (Herv.kerk)’
‘Duits is ons bloed. Heil Hilter onze groet (Joods kerkhof-spoorstraat)’
Hakenkruizen (Joods kerkhof-spoorstraat)
30 augustus 1941:
Grote vergadering NSB -onderwerp:
Dienstplicht mannelijke NSB-leden 18-40 jaar.
Slogan: ‘Als de leider roept, is het enigste bevel: Aantreden!’
Duits op lagers scholen wordt verplicht.
2 September 1941:
Duitse school (School L) geopend
40 Winterswijkse leerlingen en 100 uit omringende gemeenten.
Niet alle kinderen van Rijksduitsers volgeden de school.
Duitse school wordt gehuurd van de gemeente Winterswijk.
Synagoge, rabbijnhuis en de Joodse school worden verkocht door Alg.beheer Onroerende Goederen geconfiskeerde goederen Joden aan de gemeente voor f 5000,–
Hoofd der school Stein (de man ook uit Limburg)
September 1941:
Sabotage-daden tegen het Duitse regime in Twente. De bezetter gaat over op razzia’s op Joden.
3 september 1941:
Mevr.Reeser en zoon Feberwee doen aangifte van draaien bij inwoner van het Wilhelmus.
Ook Dr.Bos doet regelmatig aangifte’s van minachting van NSB-ers.
September 1941 Midden
Wederom schilderingen:
Joodse slager Blom- Wooldstraat en Bouman-Weurden.
20 september 1941:
Dr.Bos deelt mee dat zijn dochterje Truus is lastig gevallen door jongens.
Jongens laten pony van haar op hol slaan, kar slaat om. Met hoofd op trottoir gekomen. Politie doet onderzoek.Jongens HBS worden verhoord.
Daders worden echter niet gevonden.
26 September 1941:
Reeser maakt carrière binnen de partij.
-scholings-adviseur Ned.Volksdienst, district Geld.Achterhoek.
NVD Winterswijk heeft 220 leden, bijna allemaal partijgenoten.
Oktober 1941:
NSB 581 LEDEN.
8 oktober 1941:
19.15 uur: Opdracht komende nacht van SIPO om 33 joden, vlgs.lijst te arresteren.Dienen vlgd.morgen voor 12.00 uur naar de Willemskazerne in Arnhem gebracht te zijn. Indien geen transport, zorgt SIPO hiervoor.
9 oktober 1941:
02.30 uur:
Telefonisch wordt door politie medegedeeld dat geen van de 33 aanwezig was.
9 oktober 1941:
07.00 uur:
Overvalswagen met Duitse soldaten komen zelf.
Zes Joden worden gevonden en gearresteerd.
Harrie Gans, Anton A.van Gelder, Siegfried Hamburger, Heiman Philips, David Schwarz, Philip Slager.
Alle zes komen zij spoedig om in Mauthausen.
Oktober 1941
Nieuwe Winterswijksche Courant wordt verboden Winterswijksche Courant (v.Amstel) wordt tevens streekblad.
19 november 1941:
Dr.Bos deelt Feberwee mede dat fabrikanten zich onttrekken aan bewakings- en patroillediensten die zijn ingesteld. Met name lange Meijerink. Politie en wnd.burgemeester bepalen dat Meijerink niet in overtreding is.
13 december 1941:
10 jarig bestaan NSB-Utrecht.
In Kronenhuis (eigenaar Lize partij-lid) mogelijkheid toespraak Mussert op radio te beluisteren.
In Utrecht krijgen 38 Gelderlanders een ereteken van trouwe dienst, waaronder 5 Winterswijkers. (o.a. Reeser, H.te Winkel, W.Slotboom (raadslid)
Slotboom had vanuit zijn functie grote invloed op carrière plaatselijke leden.
Hij was geen vriend van Dr.Bos.
28 december 1941:
Crash geallieerd vliegtuig Vosseveld-Kottenseweg. (10.40 uur) 3 doden.
December 1941: NSB landelijk ong. 85.000 leden-6000 sympathisanten
(1,5% volw.bevolking)
12 december 1941: Mussert legt in Berlijn de eed van trouw aan Hitler af.
Januari 1942: Nederlanse Unie wordt verboden.
1 januari 1942:
W.Koenen aangehouden voor diefstal parachute neergestort vliegtuig.
Ook Theissen welke een prive bewakingsdienst heeft en Koenen moest bewaken.
Beiden worden overgebracht op
7 januari 1942
W.Koenen en H.G.Theissen naar Arnhem
8 januari 1942:
Theissen wordt vrij gelaten
W. Koenen blijft vastzitten, niet voor diefstal parachute (had hij ook niet), maar voor gestolen radio-apparatuur uit vliegtuig.
W. Koenen wordt later vrij gelaten.
26 februari 1942:
Politie deelt fam.Kobus mee overlijden Gradus Kobus in Neuengamme op 22-02-1942. Gecremeerd en bijgezet in Hamburg-Ohlsdorf.
10 Maart 1942:
Veearts J.W.Bussink neemt praktijk van Dr.Bos over.
18 maart 1942:
Winterswijksche Courant bericht dat Dr.Bos de nieuwe burgemeester wordt.
‘Laat toch het publiek niet menen dat ik gekomen ben met een gevoel van wraak tegenover hen, die mij in de loop der jaren onaangenaam bejegend hebben. Als nationaal-socialist kan men vergeven en vergeten. Wie mij steunt in mijn plicht de gemeente in nationaal-socialistische geest te besturen, is welkom. Wie saboteert is onherroepelijk verloren.’
28 maart 1942:
Dr.Bos Burgemeester
Dat de Winterswijkers niet massaal het Nationaal- socialisme aanhing blijkt ook uit de installatie-rede van Dr.Bos als burgemeester op 28 maart 1942.
Hij waarschuwd hier vier groepen Winterswijkers:
-De ambtenaren
-Het politie-korps
-De onderwijzers
-De boeren
Wel onder de kleine Middenstanders blijken veel NSB-leden te zijn.
Bijzonderheid: Dr.Bos rept met geen woord over het Joodse deel v.d. bevolking.
30 maart 1942:
Kegelclub Wenters, waarvan algemeen bekend stond dat zij niet nationaal-socialistisch waren wordt verboden (o.a.lid E.Wiechers).
In 1941 was deze kegelclub al vanwege anti-houding afgefluisterd bij Cafe Piek.
8 april 1942:
Wethouders Bent,Weerkamp en Tenkink dienen hun ontslag in, wat door Dr.Bos wordt aanvaardt. Hij vraagt hen wel voorlopig hun functie te blijven vervullen. Vergaderingen worden echter niet meer gehouden.
1 mei 1942:
Dr.Bos meldt aan Gewestelijk Directeur v.d. Politie in Arnhem, dat de marechaussee heeft gemeldt dat div.Joden bij boeren eieren kopen en deze tegen hogere prijzen in de zwarte handel brengen. Handel voor hen was verboden, zonder Verwalter. Bos wil bevoegdheid de joden te verbieden zich buiten Winterswijk te bevinden. Hij wil ze concentreren in het centrum. (of hij die bevoegdheid kreeg is niet bekend.)
7 mei 1942:
Brief Bos aan Gewestelijk Arbeidsbureau Brüninghaus met verzoek v.d.W aan het werk te zetten. Bos ergert zich aan hem. (zie ook 07-12-1942)
22 mei 1942:
Brief Dr.Bos aan SD Arnhem, m.b.t. G.W.A.te Voortwisch in Miste.
Gezegd: ‘De Engelse blokkade goed werkt’
te Voortwisch wordt overgebracht naar strafgevangenis Arnhem ,waar hij op 27 mei weer wordt ontslagen. Ook in oktober 1942 komt hij weer in aanvaring met Bos. Beide leven op gespannen voet met elkaar.
7 juni 1942:
Dr.Bos brief aan SD Arnhem over leraar E.Wiechers, toestaan bespotten en terreur van NSB-leerling. Bos en Reeser hebben al eerder op de HBS geklaagd over anti-houding lerarenkorps, met name Wiechers.
10 juni 1942:
Leraar E,Wiechers wordt gearresteerd en door ambtenaar SIPO naar Arnhem gebracht.
Drie maanden kamp Amersfoort en ontslag. (zie ook 15 april 1943)
Juli 1942
NSB 540 leden, maar sympathisanten toegenomen.
20 juli 1942:
Dr.Bos bekendmaking in de Winterswijksche Courant dat alle fietsen geregistreerd moesten worden. Ook in Winterswijk moesten de komende tijd veel fietsen ingeleverd worden.
20 juli 1942:
G.J.Wesselink, directeur Landbouwcooperatie gearresteerd.
Bos stuurt brief naar SD Arnhem, waarin hij aangeeft dat Wesselink ‘verdacht wordt van overtreding distributievoorschriften. Hij staat bekend als heftige anti-nationaal socialist, verdacht luisteren Engelse zender en ophitser. Verzoek om hem aan uw dienst over te geven en mij volmacht te geven voor inbeslagname radio.
(21 juli laat Dr.Bos hem vrij)
22 juli 1942:
G.J.Wesselink in opdracht Sipo weer gearresteerd 24 vrij gelaten, maar moet zich dag later weer melden!!!
27 juli 1942:
Winterswijk heeft 20.000 inwoners.
18 september 1942:
Dr.Bos brief aan SD Arnhem over klachten over J.B.A.F.M.van Eekelen.
Dr.Bos vraagt om maatregelen tegen hem. Niet bekend of dit gebeurt is.
5 oktober 1942:
Oostdankfeest NSDAP/NSB
Bos: ‘De waardering voor de boer zal blijven. Om die mogelijkheid te scheppen wordt in het Oosten onder leiding van Adolf Hitler een grote strijd gestreden. De boer wordt de verzorger van het gehele Germaanse volk, onaghankelijk van het overzeese joodse kapitalisme. Dit is geen verre toekomst meer, maar zeer nabij.
9 oktober 1942:
Samenkomst gemeente-personeel onderwijzers:
Vormingsleider Reeser.
Bos: ‘dat de tijd niet ver meer is dat een ieder moet kiezen’ .
Onderwijzers vroegen of het verplicht was aanwezig te zijn, anders zouden ze wegblijven.
Het is een verplichting, anders volgt schorsing.
30 oktober 1942:
Dr.Bos in de clinche met G.B.J.Esselink (van boerderij Freriks).
Hij geeft door: ‘Esselink is anti-Duits, anti-nationaal socialsit en heeft zich beledigend uitgelaten over de Duitse Weermacht.’
Hij verzoekt de SD:
‘Ich achte eine in Arrestelllung von Esselink nicht nur allein seher gewünscht was betrifft sein Person, aber anschend den verderblichen Einfluss der dieser Mann ausübt aus seine Gegend notwendig’
(Esselink wordt echter niet gearresteerd)
31 oktober 1942:
Brief Dr.Bos aan de S.D. Arnhem m.b.t. G.A. Lüpschen (niet te verwarren met een andere Lüpschen)
G.A. Lüpschen heeft demonstratief bioscoop verlaten bij propagandafilms.
G.A. Lüpschen is ‘oud-communist’ en was actief lid schalmeienkapel.
Dr.Bos heeft hem ingesloten op politiebureau, verdacht van anti-Duitse handelingen en verdacht door Gestapo.
Slotzin brief:
“Es kommt mir aber notwendig vor, dass dieser revolutionairen Individuum in ein Lager gestellt wird, wo er arbeiten lerrnt, wofür ich gerne Ihr mitwirkung anrufe’
Resultaat onbekend (zie 12-03-1943)
31 oktober 1942:
Schaaravond Jeugdstorm
Dr.Bos is ‘zeer tevreden over de ontwikkelingen’.
21 november 1942:
Partijavond NSDAP/NSB
Dr. Bos ‘hoopt op een inniger samenwerking tussen de Duitse en Nederlandse Nationaal socialisten, opdat wij de harde strijd schouder aan schouder kunnen strijden’.
Hij sloot af met:
‘Ik groet de leider aller Germanen Sieg Heil. Ik groet de leider der NSB. Houzee.’
7 december 1942:
Wederom brief Bos aan arbeidsbureau Brüninghaus om zwarthandelaars en arbeidschuwe mensen op te roepen. Namen die hierbij vallen zijn wederom v.d.W en Klaas Schepel.
14 december 1942:
Ds.Reeser door secr.Generaal v.Departement Volksvoorlichting en Kunsten benoemd tot beoordelaar van boeken en manuscripten.
14 december:
Advertentie Nsb-Dr.Bos herdenking gesneuvelde SS-Sturmmann op 4 november Leningrad uit Bredevoort. ‘Zijn offer is niet tevergeefs geweest’ (3e uit kring die gesneuveld was)
14 december 1942:
Aankondiging evacuatie Scheveningers en Hagenaars i.v.m.Westwall.
Kerstmis 1942:
Oud-Burgemeester Kneppelhout komt vrij
4 september 1942:
Fam. Meijler Goudvinkenstraat 6, sinds zaterdag 28 augustus vertrokken.
(ondergedoken in het Korenburgerveen-9 personen)
Fam.Meyers, Haitsma Mulierweg 54, vertrokken.
(Moeder en zoon-ondergedoken in het Korenburgerveen)
r
Fam.Romann (gekomen uit Duitsland-1938), spoorstraat 28, vertrokken.
(Moeder en zoon- ondergedoken in het Korenburgerveen)
10 september 1942 verzocht de Burgemeester van Winterswijk opsporing, aanhouding en voorgeleiding van allen.
18 september 1942:
Simon van Gelder, Wilhelminastraat, vertrokken.
20 september 1942:
S.van Gelder-Weiler, Ratumsestraat, ondergedoken Meddo.
Ook haar man A.D.van Gelder is ondergedoken in Meddo
(beide overleven de oorlog)
1 oktober 1942:
Fam.Izaak de Leeuw, Tuunterstraat vertrokken.
Vader en 3 dochters, moeder verblijft in ziekenhuis waar zij overlijdt.
(zij overleven de oorlog, waaronder Johanna Reiss)
3 oktober 1942:
Fam.Philip Schwarz, Ratumsestraat vertrokken.
(Echtpaar, 2 kinderen-ondergedoken Korenburgerveen.)
8 oktober 1942 verzocht de Burgemeester van Winterswijk opsporing, aanhouding en voorgeleiding van de Fam.Schwarz.
Oktober 1942:
Fam.Sallie Schwarz, Molenstraat, vertrokken.
Ondergedoken in Friesland, met behulp bem.Mevr.Kuipers-Rietberg.
(zij overleven de oorlog)
11 november 1942:
Jacob Gans, Ratumsestraat 27 gearresteerd door twee politie-agenten en overgebracht op 12 november naar Arnhem
Jacob Gans en zijn vrouw Charlotte worden beide vermoord op 3 dec.1942 in Auschwitz.
16 november 1942:
Simon Philips, Vredensestraat 32 deelt mede dat op last v.d. burgemeester zijn schoonzuster-weduwe H.Philips-Biest en dochter Kitty uit de Meddosestraat met ingang van 18 november 1942 bij hem in komen wonen.
Later zijn ze: Simon, zijn vrouw Selma, schoonzuster enn Kitty, met een overvalswagen allen opgehaald en op 9 mei 1943 van Vught naar Westerbork overgebracht, en op 18 mei 1943 naar Sobibor, waar zij op 21 mei 1943 zijn vermoord.
November 1942:
Daarna gaat alles snel
Diverse Joodse woningen worden verzegeld, veel Joodse gezinnen worden gearresteerd of melden zich ‘vrijwillig’ en verplicht in Vught of Westerbork.
Ook de ondergedoken gezinnen in het Korenburgerveen worden gearresteerd en bijna allen, welke niet weten te vluchten, overgebracht naar Westerbork.
Eind november 1942 is een groot deel van de Joodse gemeenschap verdwenen.
Januari 1943:
800 Scheveningse evacue’s
21 januari 1943:
Wannseeconferentie: Besluit: ‘De Endlösung van het Joodse probleem’
12 maart 1943:
Brief aan Arbeidbureau waar G.A. Lüpschen wordt voorgedragen om naar Duitsland te worden gestuurd.
1 april 1943:
Brief Gew. Politiepresident uit Arnhem met de vraag met de vraag:
‘Of het vertrek van de Joden zonder stoornis is verlopen’
9 april 1943:
Dr. Bos schrijft aan de Fachvermittler beim Arbeitsamt.
Hierin vraagt hij om Johannes Kneppelhout en Benjamin de Hoogh naar Duitsland uit te zenden om daar te gaan werken.
‘Beide Personen sind ihres Amtes entsetzt wegen Unfähigkeit unter ein national socialistisch Regime zu dienen. Ze zijn beiden goed gezond en slenteren de hele dag door de straten tot ergenis van de arbeiders.
‘Mit dem Aussendung wird eine triftige Ärgenis für vielen verschwinden und zugleich die Kriegsindustrie zwei vollwertige Kräften reicher werde.
(Kneppelhout kwam er onderuit en werd kerkontvanger via een hoge Duitse instantie), De Hoogh weet ambtenaar te worden bij de Heidemaatschappij)
13 april 1943:
Dr.Bos meldt Arnhem dat van de 99 Joden die nog in Winterswijk woonachtig waren er 87 naar Vught zijn vertrokken en 3 zieke Jodinnen naar Westerbork zijn overgebracht.
‘De verwijdering van de Joden uit de gemeente Winterswijk regelmatig is verlopen en stoornissen of moeilijkheden zich niet hebben voorgedaan.’
De huizen van de Joodse burgers dienen afgesloten te worden. Echter ontstaan er veel zaken, waarbij blijkt dat veel Joodse goederen verdwijnen, door inwoners met goed bedoelingen maar ook met verkeerde bedoelingen.
15 april 1943:
Dr.Bos brief aan Arbeidsbureau om E.Wiechers aan het werk te zetten in Duitsland.
‘Er is arbeitsfahig und schlendert den ganzen Tag in de Strasse herum’ Tot ergenis van veel gooedwillende arbeiders.
(Wiechers werkt later als controleur bij het Rijkskolenbureau, o.l.v. dir.gemeentewerken Koops.)
Augustus 1943:
Oud-Burgemeester Kneppelhout moet Winterswijk verlaten en vertrekt naar Lochem.Laatste oorlogswinter ondergedoken.
1 oktober 1943:
Nieuwe wethouders partijleden B.van Laar en J.te Winkel.
dit leidt vlgs.Kooy niet tot nazificatie van Winterswijk.
28 februari 1944:
Arrestatie van Maurits Dhr.en Mevr.Gans en zoon op onderduikadres Groenlosweg. Tevens waren hier nog twee onderduikers. Allen zijn ze naar Westerbork overgebracht. J.B.Th.Plekenpol (bewoner) en A.G.de Waal werden tevens gearresteerd en overgebracht naar Arnhem.
Dochter Serry v.d.Fam.Gans zat ondergedoken bij de fam.Kappers aan de Scholtenenk en wist te vluchten naar Eibergen en heeft oorlog overleeft.
31 maart 1945:
Bevrijding van Winterswijk
3 april 1945:
Burgemeester Kneppelhout hervat zijn werk
Meddoschestraat 1
28 DECEMBER 1928, Tubantia
Doss. 4688. A. Lüpschen te Winterswijk, Spoorstraat 5. Groente- en Fruithandel.
De zaak is verplaatst en de eigenaar verhuisd naar Winterswijk, Meddoschestraat 1.
1921
Beukenhorst, A.-Markt 27
Cannegieter, S.-Spoorstraat 64
Hesselink, J.W.-Meddoschstraat 30
Lindehovius, F.H.-Misterstraat 4
1921
Hannink &Zn.J.D.Firma-Spoorstraat 35
Mentink, J.W.-Brinkheurne 34
Schrader, E.F.-Weurden 72
Vlasman, M.C.-Prins Hendrikstraat 11
Venhuis, A.C.-Kottenscheweg 23
Zegelink, F.H.-lindestraat 19
1921
Balink, P.A.E.B.-Misterstraat 5
Bloemberg, Th.M.-Meddoschestraat 1
Bruil, D.J.-Misterstraat 113
Knook, P.-Hilbelinkspad 10
Voer de, M.L.-Spoorstraat 5
Vries de, J,-Houtladingstraat 5
Wetsteijn, L.J.-Plataanlaan 33
Weststeijn, C.-Weurden 64
1921
Liedermooij, Th.-Markt 15
Lintum te,Wed.J.L.-Wooldstraat 61
Rensink, H.J.-Misterstraat 74
Slenderbroek, D.-Wooldstraat 32