oudwwijk
Digitaal erfgoed

Oldejaorsdag

Knelis en Willem, de beide kleine tweelinge, wazzen in eure beddestae wakker e-wordene.
’t Was nog duuster in de kökkene. ‘
’t Was nog stille in huus.
„Bu’j al wakker, Willem?” vroog Knelis.
„Jao net,” zae Willem.
„Ik ok,” zae Knelis.
„Zol ’t al haoste opstaonstied wezzen?” vroog Willem.
„Ik hoppe ‘t,” zae Knelis.
„Ik ok,” zae Willem.
’n Peusken laggen ze stille met de oogen los in den duustern te kiekene.
De klokke sloog: „Pink! pink! pink!…”
„Hoovake hef ze slagene?” vroog Knelis, doo ze waer stille was.
„Dat weet ik neet,” zae Willem; „ik hebbe t neet e-teld.”
Noo kwam der opins laeven in de kökkene.
Vader ston op, trok zich de klompe an en de bokse en ’t vesjen.


Daorop heurden de jonges em nao den haerd gaon.
Hee reurden met de tange in de vuurrake, umme de gleuiènde kluunköllekes onder de aschke haer te halene.
Hee kreeg luk fiene spriekskes uut den brandhook, lei ze op de köllekes, nam de blaozepiepe en genk zachjes an ’t blaozen.
De spriekskes begonnen te vlammene.
Noo was ’t net, of der opins allemaole lechtekes deur de kökkene hen dansten, ovveral ovverhen.
Vader stak met ’n vlammend höldeken de lampe an.
’t Was lech.
Knelis en Willem bleven stille liggen luustern en kieken.
Vader zat torf an ’t vuur en lei der holt op.
Noo genk der ne dikken dolm den schorsteen in.
Daorop leep vader nao buten, nao de putte umme water in den grooten zwarten kaetel te doone.


Hee heeng den kaetel an ’t haol.
De vlammen begonnen der daluk langs te lekkene.
Vader waschten zich in de waschkamer, voorden op de daele ’t vee en kwam waer in de kükkene, doo ’t water begon te zingene.
Hee kreeg de koffiemölle uut het glazene kasteken, dee der boonen in, got de gemalene koffie uut het rumpken in de smodde, en doo geng ’t water net an ’t kokken.
Den kaetel pröttelden en spo’j iederbods ’n betjen water uut den nibbe. Vader schortjetjen den kaetel luk hooger en goot water in de smodde.
No begon ’t opins lekker nao koffie te roekene.
Dan ha’j ’t gerammel van de kummekes, het roopen van de andern, dee ieders ’n kummeken koffie in ’t bedde kregen:
grootmooder, mooder en Jan.

„Bu’j ok al wakker, jonges?” vroog vader.
..Jao, vader,” zaen Knelis en Willem te gelieke.
Doo kregen ze ok ’n betjen koffie,
’t Smaakten eur meer as lekker.
Effen later wazzen vader en Jan met mekare op de daele bezig, umme daor wieter ’t wark af te doone.
Mooder genk hen melken en grootmooder heeng de panne bowen ’t vuur umme braodworste te braone.
Noo begon ’t pas rech lekker in de kökkene te roekene.
„Magge wi’j opstaon, grootmooder?” vroog Knelis.
„Jaowal,” zae grootmooder.
Wops! wazzen ze beide ’t bedde uut.


Tusschen ’t braon in heelp grootmooder eur klaor maken.
’t Was buten nog duuster, dao ze allemaole um de taofele hen zatten en smakeluk van de braodworste atten.
Endeluk was ’t aeten e-daone.
Jan dee de vensters los.
Den grauwen morgen keek deur de roeten nao binnen.
„Da’s dan den lesten morgen van dit jaor,” zae grootmooder.
Ze hadde nog neet völle zeg; ze was volle stiller as anders.
En ze keek zoo….
’t was net of ze in gedachten zat.

Mooder hadde eur iederbods al is an-e- -kekkene.
„Veul i’j ow wal good?” vroog vader.
„O jaowal,” zae grootmooder;
„ik veule mi’j best, meer as best….”
Daorop was ’t stille.
Opins zae grootmooder:
„Ik begriepe mi’j neet hoo-e dat hef.’
Allemaole keken ze grootmooder an.
Wee? .Wat?” vroog vader en mooder vroog:
„Wat bedoel i’j eigeluk, mooder?”
„Hoo Derk dat hef,”-zae grootmooter.
„Derk?” vroog vader. –
„Jao Derk,” zae i ‘grootmooder.
„O, Derkeume,” bedoel t i’j,” zae mooder.
„Jao, den bedoel ik,” zae grootmooder.
Vader begreep ’t nog neet good, maor mooder wal.
Ze zae:
„Noja; daor mo’j niks bezunders van denken.
Der zal um wal ’t een of ander tusschenbeiden e-kommene wezzen.”
„Dat zal ’t ok wal,” zae grootmooder;
„maor….”


„Wat zol dat met Derkeume?” vroog vader.
„Dat e nog is neet e-kommene is,” zae grootmooder.
Grootmoeder, vader en mooder zatten effen stille te denkene.
Grootmooder zae ’t earste waer wat.
„Altied, zoo lange as mi’j heugt is e nog tweewaol in ’t jaor bi’j uns e-west; ins in den uutgaonden dag en ins zoo tusschen Sunterklaos en Middewinter. ’t Is mi’j raar af, dat e dit jaor ne keere ovver-e-slagene hef.”
„Hee kan ok in de leste tied wal luk onzeleg e-west wezzen,” zae vader.
„Och jao,” zae grootmooder; „hee zal wal umme ne geldige raeden vot-e-bléwene wezzen, maor…. doo’k der eenmaol op an ’t denken kwam….
’t hef mi’j korts altied bi’j- e-laegene.”
„Hee zal voort in ’t ni’je jaor wal is kommen,” meenden vader.
„Jao, dat zal e wal,” zae mooder.
„En dan is alles joo in odder.”
Grootmooder nikten.

Ze wol ok neet kinderachtig wezzen.
Derkeume was eigeluk niks gen familie.
Maor ziene vrouwe, dee al ’n jaor of vieftiene gelaene storvene was, en grootmooder hadden as dearns altied met mekare loopene.
En doo ze beide trouwd wazzen was der ok tusschen de gezinnen vrendschap e-kommene en e-blewene.
Ze gengen geregeld luk ower en waer.


Derkeume wonden ’n paar uur gaons hier vandan.
Knelis en Willem kenden em good en hadden ’t fijn e-vondene as e op bezeuk kwam.
Der wier den mórgen wieter neet völle meer ower e-praot.
De grooten gengen an eur wark en Knelis en Willem leepen met
Mieken, het zwarte hundeken, nao buten,
’t Was ne griezen, motterigen dag.
’t Lekten van de beume, dee allemaole kaal stonnen.
’n Paar kraeien vlogen ower de jonges hen en leeten zich dale op ’t land in den kamp.
„Vandage is ’t den lesten dag van ’t jaor,” zae Knelis.
»Jao,” zae Willem.
„Vanaovend bakt grootmooder olliekrabben.”
„En morgen mao we hen ni’jjaor winnen,” zae Knelis.
„Hè jao,” zae Willem; „wat wi’we dan schik hebben.”


Zoo hadden ze van alles te teutelenr en kösterden met zich beiden de weg op.
Luk later wazzen ze an ’t spöllen achter de schoppe en nog later leepen ze waer op den diek.
Mieken snuffelden in de buschke an de gravenkante.
„Hee hef loch van ne haze,” zae Willem.
„Jao; kiek is, wat em den start hen en waer geet.” zae Knelis.
Maor de jonges hadden ’t mis.
Teminsen Mieken kwam eentieds waer uut de buske.
Hee stak den neuze’in de loch, spitsten de oarne, keek hen en waer, begon te blökkene en leep de weg op.
„Daor zal der wal eene an kommen,” zae Knelis.
„Jao; ik zee em al,” zae Willem.
Hee kwam uut den mot.
Mieken blökten neet meer, maor sprong bli’j teggen em op.
Wat? — Was dat?….


Bo, daor kwam joo Derkeume an!
Daor kwam e mi’j anstappen, met zienen stok in de hand.
Knelis en Willem leepen em temeute.
„Zoo jonges, wo’j mi’j afhalen?” zei-e.
„Jao,” zaen Knelis en Willem.
Ze mosten em ne hand gewen.

Regelrecht geng ’t noo op ’t huus an.
„Bo no he’k van mien laeven!” reep grootmooder, doo Derkeume met de jonges achter de deure hen kwam.
Derkeume ston midden in de kökkene en zae:
„Gondag dan met mekare.”
„Gondag ok,” zaen grootmooder en mooder.
„Hoo geet ’t ow nog?” vroog Derkeume.
„Good; hoo geet ’t ow zelf?”
“Ook good gelukkig,” zei-e.
„Allo, Derkeume, gaot an den hook zitten.” zae mooder.
Hee dee ‘t
“’t Is good, da’j ekommène bunt; ik hadde ow al haoste op-e-gewene,” zae grootmooder;
„ik was al bange, da’j uns disse keere zollen owerslaon.”


Derkeume greulden ietskes en zae:
„Haoste zol ’t e-most hebben, want ik bun luk uut de riege west en verlennen waeke de leste dage he we slacht.
’t Kon vannejaor nog net, maor ‘k mos der den lesten dag veur nemmen.”
Hee kreeg zich de piepe uut de taschke.
“Toe jonges, reekt Derkeume den tebak is an,” zae mooder.
Knelis ston ’t kortste bi’j ’t teufelken waor den tebaksbuul op lag en brach em nao Derkeume.
Derkeume stopten, lei met de tange ’n kolieken op den tebak in den piependop en smeukten der smakeluk op los.


Willem moch den toeten waerumme brengen
„Bunt de mansleu nog vanhand?” vroog Derkeume,
„Ze bunt nog effen nao ’t veld ne kaore vol plaggen halen; ze zölt zoo wal inkommen,” zae mooder, dee koffie begon te zettene.
„Kom is bi’j mi’j jonges,” zae Derkeume.
Knelis en Willem gengen nao em hen.
“‘k Hebbe ow wat met e-brach,” zae Derkeume.
Hee hadde veur de jonges ieders ’n prachtig snorrebot e-maakt.
Hee gaf ze eur. Ze zaen netjes danke en gawen em ne hand.

O! wat wazzen ze daor bli’j met!
Ze gengen noo an den andern hook zitten en begonnen te snorrene.
Grootmooder was vólle opgeruumder as vannemorgen en was gauw drok met Derkeume an de praot.
Vader en Jan kwammen in, doo Derkeume net zien earste kummeken koffie op hadden.
’t Wier ne mooien dag.
Het wark leet men rosten en ’s meddags kwam der luk meer as gewönluk op de taofele.
Knelis en Willem luusterden naor de renken, dee Derkeume vertelden.
Mooder hadde ’t spil veur ’t olliekrabben al klaor e-zat.
Knelis en Willem verheugden der zich op en zatten geneugluk op de steulkes met de snorrebutte te spöllene.
Allemaole atten ze lekker van de olliekrabben.

Doo ’t begon te schemmerne ston Derkeume op, nam zienen stok en wol gaon, want hee leep neet gaerne in den duustern.
Grootmooder en de tweelinge brachten em nog weg.
“‘k Hoppe, da we uns tookenjaor ok nog in gezondheid zölt antreffen,” zae Derkeume bi’j ’t afscheid.
„Dat hoppe ik ok,” zae grootmooder.
Doo stapten Derkeume wieter en genk grootmooder met de jonges waerumme.
De lampe was an en de vensters wazzen al too. doo ze inkwammen.

Doo de jonges in de beddestae laggen, dachten ze nog is an den mooien dag, den ze belaefd hadden.
’t Was ok fijn, dat grootmooder waer zou opgeruumd was.
En morgen begon ’t ni’je jaor.



Lees verder