oudwwijk
Digitaal erfgoed

Chronologie 1943

Januari 1943:
700-800 Scheveningse evacue’s (oudere mensen/jonge kinderen)
Zij werden op aangegeven adressen ondergebracht.

04 januari 1943:
Oprichting NSB-kegelclub ‘De Droogkeeltjes’

Eind januari/begin februari 1943:
Herdenkingsbijeenkomst Winterswijk 10 jaar Hitler kanselier.
Vrij sober, i.v.m. ontwikkelingen Slag om Stalingrad (ommekeer in de oorlog)

04 februari 1943: Drie dagen rouw i.v.m.verlies Slag om Stalingrad.

06 februari 1943:
Arrestatie J.B.Wilterdink, hoofd School M.
Verdacht zich smalend uitlaten over verlies Slag om Stalingrad.
Op verzoek van van Kooten, NSB-er.
(Arnhem.Vught, Dachau- terugkering na de bevrijding, geknakt overleden 1949.)

Plm.20 februari 1943:
Hotel Piek: Rede Ds.Reeser deel gem.personeel:
‘Waarheid en leugen over het Nationaal-Socialisme’ (Bos aanwezig)

12 maart 1943:
Brief aan Arbeidbureau waar G.A. Lüpschen wordt voorgedragen om naar Duitsland te worden gestuurd.

12 maart 1943:
Bombardement: Cafe Lappenschaar verloren

26 maart 1943:
Bombardement Miste-Woold:
Getroffen: Damkot (Woold) en de Knuppel (Miste)

25/26 maart 1943: Bergfeest v.d. Nederlandse Arbeidsdienst.
(opgericht 23 mei 1941)
Dienstplicht voor jongens en meisjes. Vervulling waardoor verkrijging openbare betrekking of inschrijving voor studie.

Maart 1943: Oprichting Landwacht

1 april 1943:
Brief Gew. Politiepresident uit Arnhem met de vraag met de vraag:
‘Of het vertrek van de Joden zonder stoornis is verlopen’

3 april 1943:
Crash Engels vliegtuig boerderij J.B.Grevink (Dorpbuurt).
7 slachtoffers.

9 april 1943:
Dr. Bos schrijft aan de Fachvermittler beim Arbeitsamt.
Hierin vraagt hij om Johannes Kneppelhout en Benjamin de Hoogh naar Duitsland uit te zenden om daar te gaan werken.
‘Beide Personen sind ihres Amtes entsetzt wegen Unfähigkeit unter ein national socialistisch Regime zu dienen. Ze zijn beiden goed gezond en slenteren de hele dag door de straten tot ergenis van de arbeiders.
‘Mit dem Aussendung wird eine triftige Ärgenis für vielen verschwinden und zugleich die Kriegsindustrie zwei vollwertige Kräften reicher werde.
(Kneppelhout kwam er onderuit en werd kerkontvanger via een hoge Duitse instantie), De Hoogh weet ambtenaar te worden bij de Heidemaatschappij)

13 april 1943:
Dr.Bos meldt Arnhem dat van de 99 Joden die nog in Winterswijk woonachtig waren er 87 naar Vught zijn vertrokken en 3 zieke Jodinnen naar Westerbork zijn overgebracht.
‘De verwijdering van de Joden uit de gemeente Winterswijk regelmatig is verlopen en stoornissen of moeilijkheden zich niet hebben voorgedaan.’

De huizen van de Joodse burgers dienen afgesloten te worden. Echter ontstaan er veel zaken, waarbij blijkt dat veel Joodse goederen verdwijnen, door inwoners met goed bedoelingen maar ook zeker met verkeerde bedoelingen.

De verwijdering van de Joden 1942/1943

Tot nu toe kunnen constateren dat Dr. Bos tweemaal actieve steun heeft verleend aan Joodse burgers, t.w. het echtpaar A.D.en S. van Gelder (hulp bij onderduiken) en aan M.Menco (vlgs zijn eigen zeggen heeft Dr.Bos ‘alles gedaan wat hij kon, maar heeft jammer genoeg niet mogen helpen’-1942-boek Dr.Bos,blz.239)



15 april 1943:
Dr.Bos brief aan Arbeidsbureau om E.Wiechers aan het werk te zetten in Duitsland.
‘Er is arbeitsfahig und schlendert den ganzen Tag in de Strasse herum’ Tot ergenis van veel gooedwillende arbeiders.
(Wiechers werkt later als controleur bij het Rijkskolenbureau, o.l.v. dir.gemeentewerken Koops.)

29 april 1943: April-staking
Alle militairen werden via alle dagbladen opgeroepen zich te melden, aangezien velen door de bezetter werden gezien dat zij actief aan verzetsdaden deelnamen. Dit leidde tot een grote landelijke staking, welke begon bij Stork in Twente, maar door de bezetter werden strenge represailles genomen. In de volgende dagen:116 doodvonnissen en 95 Nederlanders werden op straat doodgeschoten.

29 april 1943: Winterswijk
Door politie wordt gemeld aan SD in Arnhem staking aanvankelijk op enkele fabrieken, ongeveer 1000 werknemers.
Later melding alle fabriekn, gem.secretarie, Sociale zaken en distributiekantoor.

1 mei 1943: Dwangarbeid
Van Januari 1943 t/m april 1943 had dit 100.000 dwangarbeiders opgeleverd.
Dit is echter niet voldoende.

1 mei 1943:
Neerhalen geallieerd vliegtuig boerderij Prange Woold.
8 slachtoffers

1 mei 1943:
Dr.Bos meldt aan de Gewestelijke Politie President in Arnhem dat de stakingen ten einde zijn en het werk is hervat.

Mei 1943:
’s Avonds geldt er een uitgaansverbod. WA mocht wel op straat.

10 mei 1943:
Rust keert terug na de April-staking. Wint.politie, verplicht tot onderdrukking staking heeft hier niet graag aan mee gewerkt, aldus Dr.Bos

11 mei 1943: Oproep dwangarbeiders
Diegenen die in 1921 geboren zijn dienen zich te melden op het arbeidsbureau

13 mei 1943:
Alle radio-toestellen dienen ingeleverd te worden. (Luisteren naar de Engelse zender was al verboden).
Alleen Rijksduitsers en NSB-ers (met vergunning) mochten toestel houden.
(Vooral veel oudere toestelllen werden ingeleverd)

14 mei 1943:
Neerhalen geallieerd vliegtuig boerderij Kruisselbrink Huppel
5 slachtoffers

21 mei 1943: Oproep dwangarbeiders
Diegenen die in 1922 en 1923 geboren zijn dienen zich te melden op het arbeidsbureau

28 mei 1943: Oproep dwangarbeiders
Diegenen die in 1924 geboren zijn dienen zich te melden op het arbeidsbureau .
Steeds meer inwoners willen onderduiken.
De L.O. van onderduikers (Mevr.Kuipers) wordt sterk uitgebreid.

In totaal ingezet als dwangarbeiders: (Lelieveld.blz.65)
Fachberater arbeidsbureau: Brüninghaus
Grensgebied: plm.800
Duitsland verderop: plm.350
Weermachtbedrijven: Plm.1070
Totaal: 2280 (60%) .Uitsluitend boven 18 jaar.

Juni 1943:
2081 radiotoestellen worden ingeleverd. 166 NSB vergunningshouders behouden toestel.

22 juni 1943:
Oproep Dr.Bos aan bevolking om te helpen bij de oogst. (velen waren nml.uitgezonden). ‘Hulpdienst boeren’

25 juni 1943: (Herhaling)
Oproep Dr.Bos aan bevolking om te helpen bij de oogst. (velen waren nml.uitgezonden). ‘Hulpdienst boeren’

2 juli 1943:
Dr.Bos vraagt vergunning wapen

20 juli 1943:
Oproep Dr.Bos aan scholieren om te helpen bij de oogst.

25 juli 1943:
Mussolini (Italie) afgezet.

Zomer 1943:
Eerste razzia’s op onderduikers arbeid (tevens Joden)
Eerst door foutieve elementen vooral Politie en Marechaussee.
Later door NSB-ers.

Distributie-kantoren en arbeidsbureau dienen bewaking.
Periode van verdwijnen persoonsbewijzen en bonkaarten vangt aan.

Augustus 1943:
Oud-Burgemeester Kneppelhout moet Winterswijk verlaten en vertrekt naar Lochem.Laatste oorlogswinter ondergedoken.

Na de zomer 1943:
Komst 350 Duitse vrouwen en kinderen, i.v.m. bombardementen Duitsland
(Blijven tot november 1944, daarna zoeken veilig heenkomen eigen land)

08 september 1943:
Italie capituleert

Eind september.begin oktober 1943:
Oogstdankfeest: Voor leden NSB en Ortsgruppe NSDAP.
Rede Dr.Dos:
‘Dank aan soldaten Weermacht, dank aan Nat-socialisme”

Oktober 1943; Landwacht wordt Landstorm. Bewapend, Politie bevoegdheden.
Taak: openbare orde te handhaven en bescherming ordelievende bevolking.
Twee categorieen: Beroeps landwachters en hulplandwachters.
Praktijk o.a. opsporen onderduikers.
Winterswijk 62 leden, een tiental mensenjagers.

1 oktober 1943:
Nieuwe wethouders partijleden B.van Laar en J.te Winkel.
dit leidt vlgs.Kooy niet tot nazificatie van Winterswijk.

9 oktober 1943:
Bezoek ‘grote leider’ Mussert Kring Winterswijk en Neede.
Regionale bijeenkomst

12 oktober 1943:
Viering 10-jarig bestaan NSB Winterswijk, zaal Beskers.
Sprekers o.a. Dr.Bos, Ds.Reeser en Joh.te Winkel

Lees verder