Geschiedenis Politie 1800-1899

In bewerking

Uit: De Winterswijkse Politie, Ru Wewer

1811-1850

1811: Winterswijk zelfstandige mairie of gemeente.
1811: 01-06: Aanstelling Commissaris van Politie
Per 18 april 1811 benoemd: A.Tebbetman (voorheen rechter te Zwolle)
Winterswijk kreeg een commissaris omdat het meer dan 5000 inwoners had (6118)

Salaris: 2000 francs per jaar (1 franc=47,5 ct.)
Salaris ten laste v.d. gemeente Winterswijk

Winterswijk had reeds twee gerechtsdienaren: Sevink en Jäger (1811-onbezoldigd)
Maire (burgemeester) was op dat moment W.Paschen.

Er was geen ‘politie-bureau’ en evenmin een gevangenis.
De arrestanten werden op last van vrederechter W.Paschen, Tebbetman en de brigadier v.d. gendarmerie opgesloten bij o.a.Jan Lammert Mellink (ovl.1809) en zijn vrouw, Grada ten Bengevoort.
Zijn weduwe Grada declareerde de kosten hiervoor.

In 1812 kwam er tevens een Gendarmerie Brigade.
Deze moest op last van Napoleon bestaan uit Fransen en Nederlanders.
November: 5 manschappen

Zij werden gehuisvest op div.lokatie’s, bij Johannes Bernardus Schuurmans, logementhouder De Klok, Jan Hendrik Schuurmans (ovl.18-12-1823) logementhouder en weduwe Grada ten Bengevoort.


Op 5 augustus 1811 werd H.Willink Azn. geinstalleerd als maire/burgemeester. Paschen werd raadslid.
H.Willink woonde Wooldstraat 16 (pand Livera-2020)
Hij hield zitting in Schuurmans De Klok. Vergaderingen van de gemeenteraad vonden plaats in de gelagkamer van een herberg.

De gendarmes hielden zich vooral bezig met het overplaatsen van gevangenen. De gearresteerden bleven vaak 2/3 dagen in Winterswijk (op kosten v.d.gemeente) en werden ondergebracht bij particulieren (2 a 3 gld.per dag- veel geld voor toen)

14 febr.1812: Maire H.Willink wilde om de kosten te drukken de gearresteerden over laten brengen naar Bredevoort, waar wel een gevangenis was, maar kreeg geen toestemming van de sous-prefect te Zutphen.

12 mrt.1812: aanstelling Sevink en Jäger als veldwachters.(150,- per jr.)

Juli 1812:Besloten werd een arrestantenverblijf te bouwen in het huis van bode en deurwaarder L.B.S. du Pré.

30 nov.1813: Einde aan Franse tijdperk.
1 dec.1813: H.Willink Azn, werd nu burgemeester.
Aan hoofd van arresten en vonnissen kwam nu te staan:
‘IN NAAM DER HOOGE OVERHEID’

30 mrt.1814: Inhuldiging Willem I
Een van zijn eerste taken, oprichten Korps Marechaussee

Mei 1814:
Commissaris van Politie: Tebbetman
Twee veldwachters (Jan Lodewijk Sevink en G.Jäger) en twee nachtwachten (J.B.Sik en T.Meijnen- 50,- p.jr.) in dienst.
16 mei 1817: Overlijden commissaris Tebbetman
01 sept 1817: Nieuwe commissaris Gerrit Hendrik Dunnewold op voordracht Procureur Generaal. Geb.23-11-1789 te Amsterdam
(500,- per jr.) (tot 1872-ovl.)

15 okt.1817: Op voordracht burgemeester Lambertus Hageman cipier in de bewaarplaats (25,- p.jr.)
1818: Nieuw gemeentehuis incl. gevangenis.

27 mrt.1818: Nachtwacht J.B.Sik neemt ontslag i.v.m.ontevredenheid salaris.
Voorstel 60,- ook door hem afgewezen.
Nieuwe nachtwacht: F.J.Aarnink per 01-04-1818.

26 febr 1819: Veldwachter G.Jäger overlijdt.
Nieuwe veldwachter: Gerrit Hendrik Schuurmans.
28 mtr.1824: Nachtwacht F.J.Aarnink bedankt
01 mei 1824: Harmen Jan Kobus nieuwe nachtwaker
27 jun.1825: Salaris nachtwaker gaat van 50,- naar 60,-

1826:
Commissaris (Dunnewold) 500,- p.jr.
Veldwachters (J.L.Sevink en G.H.Schuurmans) 300,- p.jr.+ 50,- kleding
(‘een timmerman,smid of schilder verdient meer’)
Nachtwakers: (H.J.Kobus en T.Meijnen) 60,- p.jr.+ 20,- kleding.

1828:05-04
Veldwachter J.L. Sevink overlijdt.
Nieuwe veldwachter: Roelof Speelberg.

1830: 08-06
Nieuwe Veldwachter (3?)
Jan Hendrik Boeijink

1834:05-03
Schorsing veldwachter Roelof Speelberg 6 wkn.
1835:17-04
Veldwachter Roelof Speelberg ontslagen
1835:03-07
Nieuwe veldwachter G.J.Meerdink

Burgemeester H.Willink (74 jr.) beeindigd zijn functie en wnd.burgemeester wordt W.Paschen (70 jr.) (01-01-1835- 08-02-1836)

1836: 08-02: Nieuwe Burgemeester Oswald Tulleken (geb.1806-ovl.1867)

1846:01-04
Nachtwaker Teunis Meijnen pensioen (82 jr.) (pensioen 30,- p.jr.)
Nieuwe nachtwaker per 01-04-1846 Hendrik Neijenhuis.

1846: Juni
Nachtwaker Hendrik Neijenhuis bedankt voor zijn baan.

1846:16-07
Nieuwe nachtwaker Christiaan Slats.

1847:04-12
Winterswijk detachement lansiers regionaal: 1 wachtmeester/4 manschappen.
Toezicht op vreemdelingen en landlopers.
Huisvesting: Logementhouder Bolwerk.

1850:08-05
Oud-nachtwaker B.H.Nijenhuis (37 jr,) deurwaarder.

1851: 18-07
Veldwachter G.J.Meerdink pensioen (75,- p.jr.)
1851: 15-08
Nieuwe veldwachter Aart Daniël Schut

Bezetting 1851:
Commissaris G.H.Dunnewold
Veldwachters: J.H.Boeijink en A.D.Schut
Cipier: L.Hageman
Nachtwakers: H.Kobus en C.Slats

1851

Nieuwe Politieorganisatie

1851:
1.Gemeentepolitie (Min.Binn.zaken)
2.Rijkspolitie (Min.Justitie)
3.Marechaussee (Min.Oorlog)

1854: Commissaris Dunnewold (geen eigen kantoor) kan gebruik maken van de raadskamer in gemeentehuis.

1855:01-01. Nachtwaker Harmen Jan Kobus ontslagen i.v.m. nieuwe regeling geen beambten boven 60 jr. (gratificatie 20,- p. jr.)
Nieuwe nachtwaker: G.B.Boeijink

Eind 1855:
G.H.Dunnewold, commissaris
Veldwachters: J.H.Boeijink en S.D.Schut
Cipier: L.Hageman
Nachtwakers: G.B.Boeijink en C.Slats

1856:01-01
Burgemeester Oswald Tulleken met ontslag.

1856:26-01
Nieuwe burgemeester Matthijs Arnoldus Holsboer
(woonadres naast Hotel Stad Munster, later voormalig pastorie Misterstraat)

1856:18-08:
Algemene Polite Verorderning, ontwerp M.A.Holsboer.
9 afdelingen, 104 artikelen.

1856:15-02:
Eervol ontslag veldwachter Aart Daniël Schut. Vertrek naar Enschede.
1856:01-03:
Nieuwe veldwachter Andries Wagelaar (150,- p.jr.)
1856:22-05:
L.Hageman, cipier, overleden.
Nieuwe cipier gerechtsdienaar C.H.W.Spoelder.
1856:28-05:
J.H.Boeijink, veldwachter, overleden.
1856:21-06:
Nieuwe veldwachter, H.W.Meerdink

Korps 1856:
G.H.Dunnewold, commissaris
Veldwachters: H.W.Meerdink en A.Wagelaar
Cipier: C.H.W.Spoelder
Nachtwakers: G.B.Boeijink en C.Slats

1858:
Eerste Rijksveldwachter: H.Albers 3e klas
1858:01-03: Veldwachter A.Wagelaar, eervol ontslag
Nieuwe veldwachter:G.J.Gijsbers
1858:01-03: Veldwachter H.W.Meerdink, eervol ontslag
Nieuwe veldwachter: G.S.Klandermans.

1859: 19-03
Veldwachter G.S.Klandermans, eervol ontslag.
Nieuwe veldwachter Cornelis Beekhof

Nieuwe veldwachter 3e klas: A.Meerdink

Rijksveldwachter Albers overgeplaatst naar Aalten.
1858: 28-07:
Nieuwe Rijksveldwachter A.Kastein op verzoek burg.Holsboer

1858:april
Vertrek cipier Spoelder

1860: Nachtwachten G.Boeijink en C.Slats (verhoogd van 60,- naar 70,- p.jr.) op verzoek Burg. Holsboer.

1863: 28-03
Burg.Holsboer kondigt zijn vertrek aan per 01-08-1863.
Gemeenteraad is hier niet blij mee.

1863: 24-11
Nieuwe Burgemeester J.F.Veeren.

1865:01-01
Martinus Nikke derde veldwachter
1866:01-05
Nachtwaker G.Boeijink neemt ontslag en wordt opgevolgd door J.J.Hartwijk

1811-1866

	1811	1814	1819	1826	1847	1851	1856	1861	1866
Burg.	Paschen	Willink	Willink	Willink	Tullek.	Tullek.	Holsboer	Holsboer	Veeren
Comm.	Tebbetm.	Tebbetm	Dunnew	Dunnew	Dunnew	Dunnew	Dunnew.	Dunnew.	Dunnew.
Veldw.	Sevink	Sevink	Sevink	Sevink	Meerd.	Schut	Wagela.	Gijsbers	Gijsbers
Veldw.	Jäger	Jäger	Schuurm.	Schuurm	Schuurm.	J.Boeij.	Meerd.	Beekhof	Beekhof
Veldw.									Nikke
Cipier			Hagem.	Hagem.	Hagem.	Hagem.	Spoeld.
Veldw.Onbet.									J.A.Balink
Nachtw.		Sik	Aarnink	Kobus	Kobus	Kobus	G.Boeij	G.Boeij	Hartwijk
Nachtw.		Meijnen	Meijnen	Meijnen	Slats	Slats	Slats	Slats	Slats
Rijks.V.W.								Albers	Kastein
Rijks.V.W.									Meerdink

1866:
Commissaris: 500,–
Veldwachter: 225,– + 25,– (in 1868: + 25,- = 50,-)
Nachtwaker: 90.–

1871:01-10
Veldwachter Nikke wordt opgevolgd door Hendrik Vierkant.

1872: 10-04
Commissaris Dunnewold overlijdt (82 jr.).
54 jaar in dienst geweest.

Raadslid Jan Willem Heesen werd wnd.commissaris van 01-04 tot 31-08-1872

1872: 01-09
Burg.Veeren tevens commissaris v.politie (1000,- Burg.+ 300,- Comm)

1873:01-01
Veldwachters op verzoek 250,– + 50,-

1873:19-04
Vierde veldwachter J. de Meyer.

1874:06-05
Burg.Veeren overlijdt plotseling te Arnhem

1874:16-05
Veldwachter J.de Meyer eervol ontslag.
Nieuwe veldwachter W.F.Rommel

1874:13-08
Nieuwe burgemeester Th.Ph.Baron Mackay

1875:11-05
Veldwachter Beekhof overlijdt.
Nieuwe veldwachter G.J.Scholten

1878:30-12
Nachtwaker Hartwijk eervol ontslag.
1879:01-01
Nieuwe nachtwaker J.B.Woordes

1881:01-07
Winterswijk wilde nieuwe commissaris tegen 800,–. Afgewezen.
Inspecteur van Politie kon tegen dit bedrag.
Nieuwe inspecteur: Karel Jacobus Schoenzetter. (geen politie-bureau)

1881:01-11
Veldwachter W.F.Rommel eervol ontslag
Nieuwe veldwachter: Nachtwaker Jan Berend Woordes.

1881:28-11
Nieuw gemeentehuis Wooldstraat met politebureau en boterwaag

1882:01-01
Nieuwe nachtwaker J.W.Polman

1882:01-02
Pensioen Rijksveldwachter Kastein (pens.261,- )

1883:01-01
Burgemeester Th.Ph.Baron Mackay eervol ontslag.

1883:20-03
Nieuwe Burgemeester E.Haitsma Mulier.

1884:05-01
Veldwachter G.J.Gijsbers eervol ontslag.
Nieuwe veldwachter: G.J.Ligtenberg (kreeg 400,- p.jr.)

1884:
Inspecteur: 800,- p.jr.
Veldwachter: 350,- p.jr.

1885:01-11
Veldwachter G.J.Ligtenberg eervol ontslag.
Nieuwe veldwachter Romke de Vries. (400,-p.jr.)

1886: 01-04
Veldwachter Vierkant ontslagen.
Geen nieuwe veldwachter. Terug van 4 naar 3.

1887: 31-03
Veldwachter G.J.Scholten eervol ontslag. (100,-toelage)
Veldwachter J.B.Woordes eervol ontslag.
Nieuwe veldwachters:
S.H.Tuinstra
J.H.Polman (voorheen nachtwaker)
Nieuwe nachtwaker:
B.W.Nijhof

1887:
Winterswijk 10.000 inwoners.

1889:23-04
Inspecteur K.J.Schoenzetter overlijdt
I.p.v. inspecteur kwam nu een chef-veldwachter:
A.Hazewinkel (700,-)

1890:22-04
Veldwachter R.de Vries eervol ontslag
Nieuwe veldwachter: H.A.Hofmeyer

Marechaussee

1890:01-05
Brigade hoek Misterstraat-‘Roelvinkstraat’. Gehuurd.

1894: 01-04
Veldwachters (3) van 400,- naar 450,–

1895:
Veldwachter S.H.Tuinstra overlijdt.
Nieuwe veldwachter: F.Marchand (oud-marechaussee)

1895:15-11
Invoering hondenbelasting

1898: 01-03
Nieuwe nachtwaker J.D.Hannink

1899:
Nachtwakers: + 20,- = 200,– p.jr.

	1875	1885	1899
Burg.	MacKay	Haitsma Mulier	Haitsma Mulier
Comm.	MacKay	Haitsma Mulier	Haitsma Mulier
Insp.		Schoenzetter
Chef V.W.			Hazewinkel
Veldw.	Gijsbers	R.de Vries	Hofmeyer
Veldw.	Scholten	Scholten	Marchand
Veldw.	Vierkant	Vierkant
Veldw.	Rommel	J.B.Woordes	Polman
Cipier	Neijenhuis	Neijenhuis
Nachtw.	Hartwijk	Polman	Nijhof
Nachtw.	Slats
Nachtw.			J.D.Hannink
Rijks V.W.	Kastein
Rijks V.W.
Marechauss.			sinds 1890

1899:31-12
Nachtwaker Hannink uit dienst.

1900-1999

Zie Geschiedenis Politie 1900-1999

LATER MEER